2.2 Hoe wij waarde creëren

Wij willen economische en maatschappelijke waarde creëren door samen met klanten en stakeholders duurzame groei te realiseren in de haven van wereldklasse. Dat doen we met onze kerntaken, onze investeringen in de haven en door te innoveren in de haven. Onderstaand waardecreatiemodel laat zien hoe wij onze middelen benutten om zo onze strategische doelstellingen te realiseren en daarmee waarde te creëren.

Waardecreatiemodel

In onderstaande paragrafen worden beschrijvingen gegeven rondom de impact van onze processen op zowel de korte als de lange termijn. In de samenhangtabel koppelen we de materiële onderwerpen aan de middelen, zoals weergegeven in het waardecreatiemodel.

Show image fullscreen

Het waardecreatiemodel geeft weer hoe wij vanuit onze missie, strategie en kerntaken waarde creëren door inzet van vier middelen. Onze resultaten en uiteindelijk positieve en negatieve impact op de maatschappij beschrijven we aan de hand van onze materiële thema’s, onze CSR-thema’s en gekoppelde Sustainable Development Goals (SDG's). 

Onze middelen 

Vier kapitalen dienen als input voor onze waardecreatie: onze medewerkers (menselijk kapitaal), ons vermogen (financieel kapitaal), onze infrastructuur inclusief ruimte (geproduceerd kapitaal) en de continue dialoog met stakeholders (sociaal en relaties).

Ons Portfolio Management biedt ondersteuning bij het behalen van de doelstellingen uit onze ondernemingsstrategie. Doen we de juiste dingen, doen we genoeg om onze doelen te halen en doen we dingen op de juiste manier? Die drie vragen staan centraal in ons Portfolio Management en ondersteunen ons in het prioriteren en aanbrengen van focus in het totale investeringsportfolio aan opportunity’s en projecten.

Door de schaarste aan terrein, stikstofdepositie en voldoende arbeidspotentieel is er een maximum aan de projecten die we kunnen realiseren. Dit vraagt om duidelijke en uniforme sturing op ons portfolio. 

Onze mensen 

Onze medewerkers (1.298), hun ervaring en competenties hebben een grote invloed op de kwaliteit van de haven. In 2022 hebben we 150 medewerkers aangenomen (man: 83, vrouw: 67). We meten de medewerkerstevredenheid middels de employee Net Promotor Score (eNPS). Onze score van +24 is hoog in vergelijking met het landelijk gemiddelde van +12. We zijn trots op dit resultaat. Het onderzoek is in 2022 één keer uitgevoerd door een extern bureau. Door middel van opleidingen en ontwikkeling neemt het kennisniveau van onze medewerkers toe. We hebben in 2022 1,7 miljoen euro aan opleidingen en trainingen voor onze medewerkers uitgegeven. We trekken jong talent aan met ons traineeprogramma en door het aanbieden van stageplekken. In 2022 startten negen trainees en 86 stagiaires. Met de hierboven beschreven resultaten en acties dragen we bij aan de realisatie van een haven die klaar is voor de toekomst.

Financiën 

Ons eigen vermogen (4,5 miljard euro) en vreemd vermogen (1,6 miljard euro) vormen een solide basis om onze kerntaken en transitie van de haven uit te kunnen voeren. De EBITDA, 543,5 miljoen euro in 2022, is voor ons de motor van de investeringsmachine. Een groot deel van de operationele winst investeren we in het haven- en industriecomplex. We verwachten in de komende jaren enkele honderden miljoenen euro's te investeren. Door dit blijvend te doen, zorgen we voor het relevant houden van onze haven en het verstevigen van onze concurrentiepositie.

Infrastructuur 

Met onze infrastructuur zorgen we voor een goede bereikbaarheid, zodat we onze klanten optimaal kunnen bedienen. In 2022 had het haven- en industriecomplex de beschikking over 6.230 hectaren terrein, hiervan was 79 hectaren nog vrij. Het Havenbedrijf Rotterdam beschikt over assets, zoals kademuren, vastgoed, steigers, boeien, wegen en spoor. Het beschikbaar en bereikbaar houden van onze infrastructuur is van groot belang om zo de scheepvaartafhandeling veilig en efficiënt te laten verlopen.

Dialoog met stakeholders 

In samenwerking met onze stakeholders en partners bouwen wij aan een duurzame en slimme haven. Het aangaan van duurzame relaties met omgevingspartijen is breed verankerd binnen het Havenbedrijf Rotterdam.

Om deze speerpunten tot een succes te maken, kunnen we niet zonder een goed functionerend stakeholdermanagement en Portfolio Management. Wij identificeren verschillende groepen stakeholders: klanten, strategische stakeholders, medewerkers, omwonenden, publiek en leveranciers. Voor het contact met onze strategische stakeholders werken we onder andere met Strategisch Omgevingsmanagement (SOM). Door onze vroegtijdige interesse in de belangen van stakeholders en het zoeken naar zoveel mogelijk wederzijdse winst is het SOM erop gericht problemen te voorkomen en ze, wanneer ze er zijn, effectief op te lossen. Wij spreken met onze stakeholders over onze langetermijnstrategie, ons beleid, onze doelen en prioriteiten. Onze bijdrage aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) is direct verbonden met onze speerpunten en materiële thema's. De bijdrage van het Havenbedrijf Rotterdam is inzichtelijk en zichtbaar gemaakt in het verslag in de toelichting op alle materiele thema's. Zoals we in het hoofdstuk stakeholderdialoog toelichten, spreken we met strategische stakeholders over deze onderwerpen. Hiermee verbinden we de SDG's met de dialoog die wij voeren met onze stakeholders.

De dialoog aangaan, waarbij er oprechte interesse is voor de belangen van stakeholders en waarbij het de inzet is om tot een win-winsituatie te komen, staat hierbij centraal. Uit het laatstgehouden stakeholderonderzoek (2021) blijkt dat onze stakeholders ons waarderen met een 7,2 (van de 10). Zij waarderen de invulling van onze kerntaken. Door in dialoog te blijven, weten we wat onze stakeholders drijft en wat we moeten doen om onze ‘license to operate’ te behouden.

Wat is onze rol?

Onze missie zegt het: 'Samen met klanten en stakeholders willen wij economische en maatschappelijke waarde creëren om zo duurzame groei te realiseren in onze haven'. We omarmen de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s), maar we leveren de grootste bijdrage aan SDG's 3, 7, 8, 9 en 13. Daarmee maken we ons sterk voor een veilige, gezonde en aantrekkelijke haven en omgeving. We willen klimaatverandering tegengaan en er tegelijkertijd voor zorgen dat het havengebied een grote bijdrage blijft leveren aan de Nederlandse welvaart en werkgelegenheid. 

In 2022 werkten we samen met onze stakeholders aan doelen die zijn verbonden aan de drie speerpunten uit onze strategie. Enkele voorbeelden:  

Klimaat en energie:

• Energietransitie/walstroom internationale havens: We zijn initiatiefnemer van WPCAP (World Ports Climate Action Program) om samen met andere havenautoriteiten gezamenlijk te werken aan het terugbrengen van de CO₂-uitstoot van scheepvaart en havenactiviteiten en daarmee ook aan verbetering van luchtkwaliteit. Zo werken we actief mee aan de realisatie van het klimaatverdrag van Parijs.

• Samen met Deltalinqs hebben we Data Safe House opgericht. Door de uitwisseling van data via dit platform kunnen bedrijven actuele en betrouwbare data delen met netbeheerders, met als doel het verduurzamen van hun activiteiten. 

• Samen met vele publieke en private partijen binnen het Nationaal Waterstof Programma, heeft het Havenbedrijf Rotterdam de Routekaart Waterstof aan minister Jetten van Klimaat en Energie aangeboden. In de routekaart staat hoe Nederland vooruitgang kan boeken bij de ontwikkeling van de waterstofmarkt. De Routekaart stelt doelen voor hernieuwbare waterstof in 2030 en beschrijft welke acties nodig zijn om die doelen te behalen.

• Het Havenbedrijf Rotterdam en de Maritime and Port Authority of Singapore ondertekenden in 2022 een memorandum van overeenstemming (MoU) voor de langste Groene en Digitale Corridor ter wereld. Doel is in 2027 de eerste duurzame scheepvaart op deze route te realiseren. Voor beide organisaties was dit een mijlpaal. Met het havenbedrijf van Göteborg tekenden we ook een overeenkomst om duurzame scheepvaart tussen de beide havens te ondersteunen.

Veilige en gezonde omgeving:

• Het Havenbedrijf Rotterdam stimuleert geluidsmeting bij afgemeerde schepen. Onder de naam ESI Noise gaan we de scheepvaart een financiële korting geven als inzichtelijk is gemaakt hoeveel geluid het schip produceert op het moment dat het afgemeerd ligt. Naast deze stimuleringsregeling starten we samen met de gemeente Rotterdam, provincie Zuid-Holland en DCMR Milieudienst Rijnmond een regionaal meetprogramma naar het geluid van afgemeerde schepen. 

• Het Havenbedrijf Rotterdam, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, provincie Zuid-Holland, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, gemeente Den Haag, gemeente Rotterdam en ProRail bundelen de krachten om samen aan de bereikbaarheid van Zuid-Holland te werken in Zuid-Holland Bereikbaar. 

• De gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelen het gebied Merwe-Vierhavens (M4H) tot een innovatief woon-werkgebied. Optimaal ingericht voor de innovatieve maakindustrie en met een mix van werken wonen, cultuur, horeca, sport en onderwijs.

• Het recreatiegebied Oostvoornse Meer is een aantrekkelijk gebied voor ontspanning. Het gebied ging open in 2022. De Kwaliteitsimpuls Oostvoornse Meer is mede mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van de provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam. Tijdens de kwaliteitsimpuls is samengewerkt met diverse partijen zoals natuur- en beheerorganisaties, ondernemers en vrijwilligers.

• Het Port Cyber Resilience Programma FERM is een zelfstandige organisatie. Doel van de organisatie is het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven in de Rotterdamse haven en het verhogen van het bewustzijn met betrekking tot cyberrisico’s om zo de best digitaal beveiligde haven van de wereld te worden. Het Havenbedrijf Rotterdam is een van de oprichters van FERM.

• Ondermijning is in toenemende mate een probleem voor de Rotterdamse haven. We werken samen met autoriteiten om deze smokkel en bijbehorende bedreigingen en logistieke verstoring tegen te gaan. Dat is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en het is in het belang van de integriteit. 

Mens en werk:

• Binnen de Human Capital Coalitie Energietransitie (HCCE) hebben we met diverse partners in de regio voorbereidingen getroffen voor het creëren van een arbeidsmarkt met gekwalificeerd personeel die beter aansluit op de vragen die de transities met zich meebrengen. 

• Samen met meer dan 60 andere partijen uit het bedrijfsleven, onderwijs en overheid werkt het Havenbedrijf Rotterdam in het Human Capital Akkoord Zuid-Holland aan een arbeidsmarkt die het talent van mensen optimaal benut. In 2022 introduceerde dit samenwerkingsverband de Human Capital Agenda 2.0. 

• Bridge to Possible is een IT-skills project waarin Randstad, Cisco, het Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs, IT Campus en de gemeente Rotterdam samenwerken om werknemers en werkgevers de juiste digitale vaardigheden aan te leren om mee te kunnen in de digitale transitie. 

• Samen met Deltalinqs en de gemeente Rotterdam zet het Havenbedrijf Rotterdam zich in om kinderen van 8 tot 16 jaar in wijken met sociaaleconomische problematiek aan een goede start op de arbeidsmarkt te helpen. 

• Maritime Match Day is een dag dat derde- en vierdejaars studenten Maritieme Techniek aan de TU Delft kunnen speeddaten met bedrijven in de Rotterdamse haven.

• In 2022 introduceerden we een nieuw plan van aanpak op het gebied van diversiteit en inclusiviteit binnen de eigen organisatie. Het nieuwe Diversiteit & Inclusie plan focust op meer doelgroepen. De activiteiten die plaatsvinden zijn gericht op: gender, leeftijd, culturele achtergrond, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, mensen met een beperking en mensen uit de LHBT+ gemeenschap. Met het nieuwe plan willen we beter communiceren over wat we doen om de diversiteit en inclusiviteit in de organisatie te verbeteren. Een van de activiteiten in 2022 was het vieren van de diversiteitsweek waarin medewerkers diverse workshops konden bijwonen.

Onze maatschappelijke impact 

Onze maatschappelijke impact en maatschappelijke waarde zijn vastgelegd in het Corporate Social Responsibility-statement (CSR-statement). Wij willen samen met klanten en stakeholders duurzame groei realiseren en met ons werk dragen we bij aan de Sustainable Development Goals, de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties. Hiermee streven we naar duurzame langetermijn waardecreatie en houden we rekening met de effecten op klimaat & energie, een gezonde & veilige leefomgeving en mens & werk, zoals ook de herziene Corporate Governance code van ons verwacht. De Rotterdamse haven is als logistiek knooppunt en industrieel cluster van strategisch en economisch belang voor de regionale, nationale en Europese economie. De manier waarop we verantwoordelijkheid nemen voor onze maatschappelijke impact is in het CSR-statement samengevat. Hierbij wordt aangegeven aan welke Sustainable Development Goals dit bijdraagt. Wij leveren de grootste bijdrage aan: 

Positieve impact

Klimaat en energie

Energie- en CO₂-infrastructuur is een onmisbaar instrument om de Rotterdamse haven versneld te verduurzamen en de toekomstige relevantie van het haven- en industriecomplex te borgen. Wij zijn vastberaden om onze bijdrage aan de verduurzaming te leveren en streven naar een vermindering van de uitstoot van de haven van tenminste 55% in 2030 ten opzichte van 1990. Het Havenbedrijf Rotterdam treedt op als initiator voor de ontwikkeling van de uitbreiding van energie-infrastructuur voor waterstof, warmte en CO₂. Wij verbinden partners, zorgen voor vestigingsruimte en nemen waar nodig het initiatief om te investeren. Daarnaast werken we samen met partners aan het uitbouwen van onze positie als productielocatie in de waardeketen van toekomstbestendige, duurzame activiteiten. 

Het Havenbedrijf Rotterdam zet zich in om CO₂-uitstoot te reduceren in het haven- en industriecomplex. We versnellen dit door te investeren in duurzame oplossingen in de haven, zoals bijvoorbeeld Porthos en waterstofprojecten en door het faciliteren van de dialoog met en tussen stakeholders. Zo ontwikkelden we samen met Zuid-Hollandse partners de regionale waterstofstrategie en voeren we de stakeholderdialoog rond Cluster Energie Strategie. Bij het Havenbedrijf Rotterdam werken mensen die betrokken en gedreven zijn om de verduurzaming van de haven en de energietransitie te realiseren. U leest hier meer over in ons hoofdstuk Energietransitie.

Hiermee dragen we bij aan SDG 7: ‘Verzeker toegang tot betaalbare, betrouwbare, duurzame en moderne energie voor iedereen’. Tegelijkertijd heeft het thema betrekking op SDG 9: ’Bouw veerkrachtige infrastructuur, bevorder inclusieve en duurzame industrialisering en stimuleer innovatie’. Wij bieden immers ruimte aan toekomstbestendige bedrijvigheid door te investeren in fysieke en digitale infrastructuur.

Mens en werk 

Een vitale haven is een inclusieve haven die direct en indirect werkgelegenheid biedt aan alle lagen van de bevolking. Daarmee dragen we bij aan SDG 8 en 9. De economische betekenis van het Rotterdamse haven- en industriecomplex is groot. De toegevoegde waarde van de zeehavenregio Rotterdam-Rijnmond, inclusief indirecte achterwaartse effecten, werd in 2021 geschat op 24,4 miljard euro. Dit is 2,8% van het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp) en er waren naar schatting 183.004 FTE banen verbonden aan de zeehavenregio Rotterdam-Rijnmond (bron: Havenmonitor 2022). 

Uit het in 2022 gepubliceerde onderzoek 'Economische betekenis zeehavengebieden' blijkt de toegevoegde waarde van de havens in het Rijn- en Maasmondgebied (inclusief Moerdijk en Drechtsteden): 63 miljard euro en de totale werkgelegenheid 563.800 FTE. De totale toegevoegde waarde is volgens datzelfde onderzoek 8,2% van het bruto binnenlands product.

Veilige en gezonde omgeving 

De economische en maatschappelijke waarde van de haven is nauw verbonden met de kwaliteit van de leefomgeving. Deze kwaliteit wordt onder meer bepaald door de aanwezige natuur en biodiversiteit, de geluidbelasting, de veiligheid en lokale luchtkwaliteit.

Natuur in de haven gaat goed samen met de havenactiviteiten. We hebben te maken met stakeholders die kritisch kijken naar de staat van de natuur in de haven en hoe wij hier mee omgaan. Over het algemeen waarderen de stakeholders onze voortdurende inzet. Daarmee dragen we bij aan SDG 3 en 13. Zo zien we dat veel vogelsoorten een (broed)plek in de haven vinden, zoals meeuwen, maar bijvoorbeeld ook veel roofvogels. Zij profiteren van de rust en de ruimte. De rugstreeppad is een beschermde soort die massaal in het westelijk havengebied voorkomt. Ook de luchtkwaliteit laat de afgelopen jaren een verbetering zien. In 2021 was het jaargemiddelde van stikstofdioxide 23,1 µg/m³. Dit is bijna gelijk aan het jaargemiddelde van 2020 (22,9 µg/m³), lager dan 2019 (26,2 µg/m³) en ruim binnen de wettelijke normen.

Het zorgen voor veiligheid in het haven- en industriecomplex is belangrijk voor het Havenbedrijf Rotterdam. Dit doen we voor de scheepvaart, maar ook voor omwonenden, werknemers in de haven, bedrijven en recreatieve gebruikers van het havengebied. We streven naar nul major nautische incidents in ons haven- en industriecomplex. Dat is in 2022 niet gelukt. We betreurden één major nautisch incident.

Negatieve impact

Alhoewel we de negatieve impact van onze activiteiten zo veel mogelijk proberen te beperken, heeft het haven- en industriecomplex wel impact op de lokale leefomgeving. Ook blijven er veiligheidsrisico’s bestaan. Zo was er in 2022 een dodelijk ongeval met een binnenvaartschip te betreuren. Lees hier meer over in het hoofdstuk Veiligheid. Maar ook het gevaar van een cyberaanval die de haven kan laten stilvallen, blijft een reële bedreiging.

De geluidruimte voor industrielawaai is schaars en zorgvuldig beheer van deze geluidruimte is cruciaal. We zoeken naar een balans, zodat haven, werken, recreëren en wonen naast elkaar kunnen bestaan. In 2022 kwamen er bij DCMR Milieudienst Rijnmond 6.417 klachten binnen over geluidshinder in Rotterdam. 

We werken volop om het haven- en industriecomplex te verduurzamen. Ondanks de vele initiatieven, gaat dit nog niet zo snel als we graag zouden willen. We zien dat de CO₂-uitstoot daalt, maar nog niet voldoende. In 2021 (cijfer loopt een jaar achter) was de CO₂-uitstoot 23,5 Mton in het haven- en industriecomplex, de doelstelling was 22,8 Mton. U leest hier meer over in het hoofdstuk Energietransitie.

De arbeidsmarkt staat onder druk, waardoor vacatures lastig worden ingevuld. Dit kan vertraging opleveren in de omschakeling naar een duurzaam haven- en industriecomplex.