Pijler 1 - Efficiency en infrastructuur
De eerste pijler heeft betrekking op het nemen van efficiency-maatregelen en de aanleg van infrastructuur. Restwarmte wordt gebruikt om woningen, bedrijfsgebouwen en kassen te verwarmen. CO2 wordt afgevangen en opgeslagen onder de Noordzee. Deze ontwikkelingen vragen veel extra infrastructuur, zoals pijpleidingen en kabels. Het Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelt samen met anderen projecten.
Porthos loopt vertraging op
Energie Beheer Nederland (EBN), Gasunie en het Havenbedrijf Rotterdam willen samen een basisinfrastructuur realiseren voor het verzamelen en transporteren van CO2 in het Rotterdamse haven- en industriecomplex voor opslag in (lege) gasvelden in de Noordzee. Dit gebeurt binnen het project Porthos: Port of Rotterdam CO2 Transport Hub & Offshore Storage. Porthos gaat vijftien jaar lang per jaar ongeveer 2,5 Mton CO2 van de Rotterdamse bedrijven Air Liquide, Air Products, ExxonMobil en Shell opslaan onder de bodem van de Noordzee. Dat is meer dan 10% van de uitstoot in 2021 van het Rotterdamse haven- en industriegebied. Porthos levert daarmee een wezenlijke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen.
In november 2022 deed de Raad van State een tussenuitspraak over het gebruik van de wettelijke bouwvrijstelling door Porthos. Deze tussenuitspraak luidt dat de bouwvrijstelling niet mag worden gebruikt wat nu leidt tot een vertraging van het project. Er is door de Raad van State ook een opening geboden in de vorm van een ecologische beoordeling om de effecten van de stikstofdepositie vast te stellen. Volgens deze al beschikbare toets heeft de geringe en eenmalige stikstofdepositie tijdens de aanleg van Porthos geen significante gevolgen voor Natura 2000 gebieden.
Ondanks de vertraging bij de vergunningverlening wordt er ook belangrijke vooruitgang geboekt. De partners in het Porthos-project besloten in 2022 voorinvesteringen te doen in long lead items. Dat zijn materialen die op tijd besteld moeten worden om de vertraging van het project te minimaliseren. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om pijpleidingen die een lange levertijd hebben. Met de overheid is in principe een garantieregeling afgesproken die een aanzienlijk deel van de risico's van deze investeringen afdekt, zolang er nog geen definitieve vergunningen zijn voor de bouw van het project.
Windenergie op zee
De overheid is bezig met de versnelling van windenergie op zee tot en met 2030 en een Verkenning Wind op Zee 2030-2040. Het mogelijk maken van deze aanlandingen is belangrijk omdat het terugdringen van de CO2-uitstoot in de haven en elektrificatie belangrijk zijn voor onze klanten. In juli 2022 voltooide TenneT de installatie en de spanningsvoorziening van de offshore netaansluiting. Vattenfall kan de windturbines op zee nu aansluiten op het hoogspanningsnet. Hollandse Kust (zuid) bestaat uit een landstation, zeekabels en twee High Voltage Alternating Current (HVAC) transformatorstations, die ongeveer 20 kilometer uit de kust van Den Haag liggen.
Huizen en kassen verwarmen met havenwarmte
Veel bedrijven in het haven- en industriecomplex willen met hun restwarmte bijdragen aan het realiseren van een warmtetransportnet in Zuid-Holland. Samen met warmte uit geothermie en andere lokale warmtebronnen kunnen steden in Zuid-Holland, de glastuinbouw en bedrijven van warmte worden voorzien. Het realiseren van een 'backbone' warmtehoofdinfrastructuur in het havengebied draagt bij aan de verduurzaming van het energiesysteem, verbetert de leveringszekerheid en vormt een katalysator voor (lokale) duurzame bronontwikkeling. Een belangrijke toekomstige bron is de restwarmte die vrijkomt bij de productie van groene waterstof.