6.2 Toelichting op het jaarverslag

Selectie van onderwerpen

Het Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met verschillende stakeholdergroepen en is betrokken bij een veelvoud aan maatschappelijke onderwerpen. Om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de informatiebehoefte van onze stakeholders en om focus aan te brengen in onze verslaglegging, selecteren we de belangrijkste maatschappelijke onderwerpen. Dit doen we middels de materialiteitsanalyse, die resulteert in een materialiteitsmatrix.

Materialiteitsmatrix

Voor de materialiteitsanalyse identificeerden we alle potentiële, materiële maatschappelijke onderwerpen van het Havenbedrijf Rotterdam. Het beoordelen van de materiële thema’s staat aan de basis van de inhoud van ons geïntegreerde jaarverslag en vindt plaats in het tweede kwartaal van het verslagjaar.

Nieuwe thema’s 2022

We hebben twee materiële thema’s toegevoegd, namelijk ondermijning en stikstof. Ondermijning voegden we toe vanwege de grote negatieve impact op mens en maatschappij. Daarnaast beïnvloedt de problematiek rondom ondermijning de publieke opinie negatief over het draagvlak rond het vestigingsklimaat van de haven. Stikstof voegden we toe omdat het zorgt voor een ongunstig vestigingsklimaat en het daardoor een negatieve financiële impact heeft. Daarnaast heeft het thema een negatieve impact op het milieu, wat leidt tot een hogere score vanuit de impactlens. Tenslotte laten we door het apart te benoemen, duidelijker zien dat het hoge urgentie heeft voor het Havenbedrijf Rotterdam.

Het proces

Als leidraad voor het uitvoeren van de materialiteitsanalyse volgen we de Global Reporting Initiative (GRI)-richtlijnen. In 2021 is een update gepubliceerd. De geüpdatete GRI-richtlijnen hebben meer aandacht voor impact van organisaties op mens, milieu en maatschappij. Om onderwerpen te beoordelen worden onder andere de concepten van schaal, reikwijdte en onomkeerbaarheid gehanteerd:

Schaal verwijst naar de heftigheid van de negatieve impact;
Reikwijdte gaat over het bereik, bijvoorbeeld het aantal mensen dat wordt getroffen;
Onomkeerbaarheid verwijst naar de mogelijkheid om de situatie al dan niet te herstellen.

We hebben de volgende stappen doorlopen:

Stap 1: Startpunt was de lijst van bestaande thema's inclusief de 2021-score. Deze aanpak is gelijk aan voorgaande jaren.
Stap 2: We hebben een review uitgevoerd om te bepalen in hoeverre de thema’s relevant zijn vanuit strategie en de Havenvisie. Ook hebben we per thema geanalyseerd wat de mogelijke impact is en de mogelijke effecten van de impact ingeschat. Als laatste is er een review uitgevoerd of de definities van de thema's herijkt moeten worden. De uitkomst van deze analyse is dat alle thema's van 2021 nog steeds relevant zijn en een materiële impact op mens, milieu en omgeving hebben. We hebben wel twee thema’s toegevoegd aan de lijst, namelijk ondermijning en stikstof.
Stap 3: Voor de analyse om te komen tot de conceptmatrix gebruikten we documenten, zoals: Directieteam agenda’s, de Havenvisie, Ondernemingsstrategie 2020-2024, risicomanagement Update, medewerkersonderzoek, klantonderzoek 2022, reputatieonderzoek 2021, media analyse over de eerste maanden van 2022, waakvlamprogramma en lobbymonitor. De uitkomst van de analyse hebben we besproken met experts binnen de organisatie, zij hebben dagelijks contact met stakeholders, om te zien of de uitkomsten van de analyse conform de verwachtingen zijn van de stakeholders. Het hoofdstuk stakeholderdialoog geeft meer toelichting over hoe het Havenbedrijf Rotterdam omgaat met de verwachtingen en belangen van externe stakeholders.
Stap 4: De matrix is voorgelegd en vastgesteld in het Directieteam. De matrix die uit de validatie voortkomt, geeft de onderwerpen weer die voor onze stakeholders en voor het vermogen van het Havenbedrijf Rotterdam het meest van belang zijn. De sturing en beheersing van alle onderwerpen in de matrix zijn belegd onder de leden van het Directieteam. Meer inzicht hierin geeft het hoofdstuk corporate governance.

Onder het belang voor waardecreatie door het Havenbedrijf Rotterdam, wordt de impact van het Havenbedrijf Rotterdam op economische, milieutechnische en sociale impact bedoeld.

Vertaling matrix naar het verslag

In ons verslag gebruikten we de uitkomsten van de matrix om focus aan te brengen. We hebben gekozen voor een matrix om de continuïteit met vorige jaarverslagen te waarborgen. Wij rapporteren het meest uitgebreid op de thema’s in categorie 1 (donkerblauw). Voor deze thema’s rapporteren wij de managementaanpak en tenminste één indicator. Hoe deze informatie in ons verslag is verwerkt, kunt u vinden in de GRI Content Index. Over de thema’s in categorie 2 en 3 (donkergrijs en lichtgrijs) rapporteren wij ook, maar minder uitgebreid. De onderwerpen zijn geprioriteerd op basis van de impact.

Management van materiële thema’s

Energietransitie

Door onze klanten in het Rotterdamse haven- en industriecomplex werd in 2021 ongeveer 23,5 ton CO₂ uitgestoten. CO₂ is een veroorzaker van klimaatverandering, waardoor wereldwijd verschillende mensenrechten, waaronder het recht op leven, onder druk komen te staan.

Door te focussen op de energietransitie willen we de haven van Rotterdam in lijn brengen met een reductie van CO₂ van 55% ten opzichte van 1990 in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050. Voor onze eigen scope 1, 2 en 3 emissies (waaronder de scheepvaart) formuleerden we Science based gevalideerde doelstellingen.

Wij jagen de energietransitie aan door te investeren in energie-infrastructuur (waaronder CO₂-afvang), (wereldwijde) partnerships aan te gaan, actief circulaire bedrijven te verwelkomen en door te helpen bij het verduurzamen van de logistieke sector.

In ons portfolio sturen wij op maatschappelijke waardecreatie. Wij monitoren jaarlijks de CO₂-uitstoot en hebben hier jaarlijkse doelstellingen op gezet. De voortgang op de doelstelling voor 2030 is een strategische KPI en delen we jaarlijks in het jaarverslag.

Het onderwerp energietransitie bespreken we met verschillende stakeholders.

U leest meer in de hoofdstukken energietransitie en KPI's.

Veiligheid

Wanneer we veiligheid niet in ogenschouw nemen, kunnen de werkzaamheden in de haven gevaar opleveren. Voor degenen die in het Rotterdamse haven- en industriecomplex werken, kunnen verschillende arbeidsrechten in het gedrang komen. Dit geldt voor onze eigen medewerkers, maar ook voor mensen die bij bedrijven in de haven werken of de haven bezoeken. Voor omwonenden kan bij milieuschade in de haven het recht op gezondheid onder druk komen te staan. Ook ondermijnende criminaliteit op klantterreinen heeft impact op omwonenden. Om deze redenen is veiligheid topprioriteit binnen het Havenbedrijf Rotterdam. In 2022 was er één major incident te betreuren.

Zowel van onze eigen medewerkers als van medewerkers van relaties verwachten wij dat zij zorg dragen voor veiligheid. Daarnaast is de divisie Havenmeester verantwoordelijk voor een veilige afwikkeling van de scheepvaart. Concreet hebben wij (KPI) doelstellingen op nautische veiligheid en naleving van scheepvaartregels. Nautische veiligheid is ook een strategie-KPI.

We monitoren voortdurend het veiligheidslandschap. Scheepsongevallen registreren we integraal. Daarnaast voeren we safety walks uit bij onze aannemers en rapporteren onze medewerkers gevaarlijke situaties in een veiligheidsapplicatie.

Met stakeholders bespreken we belangrijke veiligheidsonderwerpen, zoals vergunningen, handhaving en veiligheid.

U leest meer in de hoofdstukken veiligheid en KPI's.

Digitalisering

Digitalisering geeft ons de mogelijkheid om slimmer gebruik te maken van de haven. Door digitalisering handelen we scheepvaart efficiënter, veiliger en duurzamer af, kunnen wij het onderhoud aan onze haveninfrastructuur optimaliseren en versnellen we de energietransitie. Digitalisering werkt dus als katalysator voor andere materiële onderwerpen.

Door digitalisering verstevigen we samen met partners onze koppositie als belangrijke doorvoerhaven van Europa. Door gebruik te maken van data en automatisering wordt de kwaliteit van onze dienstverlening vergroot. Er is meer tijd en aandacht voor complexe werkzaamheden, omdat eenvoudige werkzaamheden minder aandacht nodig hebben. Ook zorgt het voor vraag naar nieuwe banen, wat een positieve impact heeft op het recht op arbeid en verschillende arbeidsrechten. Aan de andere kant worden cyberrisico’s van onze operaties of die van onze klanten vergroot door toenemende digitalisering; daarom zijn wij scherp op het recht op privacy.

De haven van Rotterdam wil de slimste haven van de wereld zijn. Net als onze klanten digitaliseren wij steeds intensiever, waardoor de fysieke en digitale wereld steeds meer vervlochten raken. We stelden in 2021 een nieuwe digitale visie en strategie op, die we in 2022 verder uitwerkten. Ons (KPI) doel is betere informatiebeschikbaarheid in de logistieke ketens.

Met verschillende stakeholders bespreken we algemene marktontwikkelingen, waaronder innovatie en digitalisering. We trekken lessen uit het (niet) slagen van initiatieven uit het verleden.

U leest meer in de hoofdstukken digitalisering en KPI's.

Kwaliteit haveninfrastructuur

De Rotterdamse haven dankt haar toppositie onder andere aan de moderne infrastructuur. Daarom draagt de kwaliteit van haveninfrastructuur direct bij aan het recht op arbeid. De kwaliteit van infrastructuur staat ook in direct verband met veiligheid en daarmee met verscheidene arbeidsrechten. Immers, verouderde infrastructuur brengt veiligheidsrisico's met zich mee. Aanleg en onderhoud van haveninfrastructuur heeft daarnaast een negatieve impact op het recht op leven, want er komen CO₂-emissies en energieconsumptie bij kijken. Vanuit het programma Duurzame GWW werken wij samen met stakeholders aan initiatieven die vanuit een allesomvattende blik duurzame initiatieven in de bouw ontplooien.

Om de kwaliteit van de haveninfrastructuur te waarborgen, investeren wij in ontwikkeling en onderhoud van terreinen van klanten en in publieke infrastructuur. Hiervoor gebruiken we een Integraal Asset Management-proces. Wij laten ons hierop jaarlijks certificeren volgens ISO 55001. Op deze manier wordt zowel intern als extern getoetst of we de verplichtingen uit die norm nakomen. Middels deze certificering wordt tevens gezorgd voor het continu doorlopen van de verbetercyclus (Plan, Do, Check, Act).

We drukken de kwaliteit van haveninfrastructuur cijfermatig uit aan de hand van vijf indicatoren. De kwaliteit wordt ieder jaar beoordeeld.

U leest meer in de hoofdstukken digitalisering van havenontwikkeling en -beheer en KPI's.

Bereikbaarheid

Bereikbaarheid is van groot belang voor onze klanten, werknemers en dienstverleners in de haven en daarmee voor de concurrentiepositie. Door onze investeringen in de haveninfrastructuur kan de bereikbaarheid soms tijdelijk verslechteren. Een groot deel van het achterlandvervoer van logistieke klanten gaat over de weg. Dit creëert congesties in Zuid-Holland, wat de leefbaarheid niet ten goede komt. Daarnaast zijn de emissies het hoogst voor wegvervoer, in vergelijking met andere modaliteiten, wat ook een negatieve impact heeft op het recht op leven. Wij hebben dan ook als doelstelling om meer spoordiensten vanuit Rotterdam aan te bieden. Dit meten we jaarlijks.

Wij hebben de ambitie om Rotterdam Europa’s best verbonden haven te maken in 2030. We benutten de bestaande infrastructuur optimaal en investeren in bestaande en nieuwe infrastructuur. We voerden voor verschillende modaliteiten capaciteitsanalyses uit. Dit resulteerde in prioritering van verschillende bereikbaarheidsopgaven, waar we in samenwerking met andere partijen aan werken.

U leest meer in de hoofdstukken bereikbaarheid en KPI's.

Efficiënte scheepvaartafwikkeling

Naast de veilige afhandeling van de scheepvaart, staat het Havenbedrijf Rotterdam ook voor de efficiency (Just in Time varen) van de scheepvaart. Dat doen we door de planningen van terminals, dienstverleners en de divisie Havenmeester met elkaar te delen en op elkaar af te stemmen. Standaardisering in data en informatie is daarbij essentieel.

We hebben in internationaal verband grote stappen gezet naar standaardisering. Daarnaast dragen eenduidige definiëring van de infrastructuur (ligplaatsen), optimaliseren van het geulbeleid (hoe diep kan een schip steken) en digitaliseren en delen van haveninformatie bij aan de efficiency. Dat leidt niet alleen tot significante reductie van emissies, omdat je met lagere snelheden kunt varen, maar we dragen ook bij aan betere energielabels van schepen en ook aan de binding van rederijen aan Rotterdam. Zij zijn immers gebaat bij just-in-time kunnen varen om die energielabels zo positief mogelijk te krijgen. We meten jaarlijks de naleving van (zee)scheepvaartregels op het gebied van veiligheid en milieu.

U leest meer in de hoofdstukken veiligheid en KPI's.

Toekomstbestendig portfolio

Om in te spelen op globale trends en ontwikkelingen, zoals digitalisering en energietransitie, investeren wij in substantiële aanpassingen in de haven.

Wij houden oog op ons investeringsportfolio en hebben als (KPI) doelstelling om een EBITDA te borgen die voldoende ruimte biedt voor toekomstige investeringen. Daarnaast hebben wij een concrete financiële doelstelling voor investeringen in de Rotterdamse haven.

Door Portfolio Management vormen we een integraal beeld van bestaande activiteiten, ondernemingsdoelen, resource vraagstukken en beschikbare data binnen onze portfolio aan opportunities en projecten. We zoeken de samenwerking op binnen de bestaande organisatie en onze klanten.

U leest meer in de hoofdstukken toekomstbestendig portfolio en KPI's.

Aantrekkelijke en gezonde omgeving

Het haven- en industriecomplex vraagt om een aantrekkelijke omgeving, waarin bedrijven willen investeren en mensen graag wonen en recreëren. Door havenactiviteiten van onszelf en van onze klanten kunnen we het recht op een gezonde omgeving aantasten. Te denken valt aan een impact op natuur en biodiversiteit, geluidsbelasting en lokale luchtkwaliteit. De economische en maatschappelijke waarde van de haven is daarom nauw verbonden met de kwaliteit van de leefomgeving. Daarom besteden we hier veel aandacht aan.

Om de havenactiviteiten goed samen te laten gaan met de natuur stelden we een natuurvisie op. Wij monitoren de omgeving door een jaarlijks reputatieonderzoek bij omwonenden. DCMR Milieudienst Rijnmond rapporteert jaarlijks over de luchtkwaliteit en het geluidbudget in de haven. Met verschillende stakeholders voeren wij de dialoog over geluid, vestigingsklimaat, waterkwaliteit, recreatie en de balans tussen leefomgeving en energietransitie.

Onze projecten en andere activiteiten voldoen ten minste aan de Nederlandse wet, welke voor het onderwerp natuur en biodiversiteit primair gevat is in de Wet natuurbescherming (Wnb). De Wnb is de Nederlandse implementatie van de Europese Vogel- en habitatrichtlijnen. Als uitvloeisel verlangen we hetzelfde van onze aannemers. Om vooraf de impact van onze activiteiten te kunnen inschatten, monitoren we jaarlijks het hele beheergebied van het Havenbedrijf Rotterdam op het vóórkomen van beschermde en bedreigde soorten (natuurwijzer). Als ergens beschermde soorten voorkomen of verwacht worden, zorgen we ervoor dat er geen negatieve gevolgen voor die soort optreden. Dat doen we door die gevolgen te voorkomen, bijvoorbeeld door er rekening mee te houden in de planning van een project, of door op een andere manier te bouwen. We werken daarbij volgens het ‘Managementplan Beschermde Soorten’, de generiek geldende gebiedsontheffing en de daarbij behorende werkprotocollen.

Bij projecten met mogelijk een effect op Natura2000-gebieden voeren we standaard een zogenaamde Voortoets en – als significante effecten niet kunnen worden uitgesloten – een Passende Beoordeling uit. In dat geval wordt vergunning van de Wet natuurbescherming gevraagd.

In ons eigen beheergebied werken we daarnaast volgens onze Natuurvisie, een uitwerking van de Havenvisie 2030. Dit betekent onder andere dat we zoeken naar natuurinclusieve kansen in projecten en dat we in onze buitenruimte waar mogelijk ecologisch beheer toepassen. In 2022 zijn bijvoorbeeld zogenaamde ‘ecomodules’ aangebracht op palen in het Calandkanaal en in de nieuwe kademuur in de Amaliahaven. Terreinen die niet op korte termijn worden uitgegeven, laten we met rust en beheren we (waar nodig) op een ecologische manier (‘tijdelijke natuur’).

Probleemsoorten (invasieve exoten) worden actief bestreden. In 2022 hebben we weer diverse gekende en innovatieve technieken voor de bestrijding van Japanse duizendknoop toegepast .

U leest meer in de hoofdstukken gezonde leefomgeving en KPI's.

Aansluiting arbeidsmarkt

Met de ontwikkelingen in de haven verandert ook de vraag naar arbeid. De arbeidsmarkt staat onder druk, wat nadelig kan zijn voor de groeimogelijkheden van bedrijven in de haven en kan leiden tot stagnatie van de noodzakelijke energietransitie. Daarom werken we aan een toekomstbestendige en inclusieve arbeidsmarkt. De bedrijven in de Rotterdamse haven creëren 183.004 banen, direct en indirect.

Met verschillende stakeholders hebben wij initiatieven lopen die opleidingen en vraag vanuit de arbeidsmarkt trachten samen te laten komen.

U leest meer in de hoofdstukken werken en leren en KPI's.