2.2.3 Kwaliteit haveninfrastructuur
De kwaliteit van de infrastructuur in de haven en ook van de transportassen naar het achterland zijn belangrijk voor het behoud en de versterking van de positie van de Rotterdamse haven als belangrijk logistiek knooppunt van Europa. Deze kwaliteit is ook cruciaal voor het borgen van weerbare en robuuste logistieke ketens. Dit zorgt voor goede ontsluiting via wegen, spoorwegen, kabels en pijpleidingen, en kust- en binnenvaart. Naast aanzienlijke investeringen in fysieke infrastructuur, benutten we digitalisering en innovatie om ketens transparanter en veerkrachtiger te maken en data efficiënt tussen partners uit te wisselen. Door onze assets te digitaliseren, krijgen we inzicht in bouw, gebruik en onderhoud. Dit moet leiden tot efficiëntere ladingafhandeling, lagere kosten en verminderde emissies.
We willen onze klanten in de haven en richting het achterland een excellente multimodale bereikbaarheid en duurzame logistieke opties bieden. Onze visie omvat de optimalisatie van het knooppunt Rotterdam, de versterking van de goederencorridors en de verduurzaming van transportmodaliteiten. Deze doelen streven we na in samenwerking met het Rijk, provincies en het bedrijfsleven; met name binnen de MIRT-programma’s voor de goederenvervoercorridors Oost-Zuidoost en Zuid. MIRT betekent Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport.
Innovatie en verduurzaming
Met ons programma Infra Innovation verbeteren we maritieme constructies, met als doel lagere kosten en verminderde emissies. We gebruiken bijvoorbeeld sensoren, data-analyse en geavanceerde rekentools om de levensduur van infrastructuur te verlengen. Daarnaast optimaliseren we de maritieme infrastructuur en beheersen we de kosten met innovaties zoals slim baggeren, onderwaterankers, slimme bolders en stalen buispalen.
Onderstaande infographic laat voorbeelden van innovatie zien.
We tekenden in 2024 een raamovereenkomst met gespecialiseerde aannemers voor het installeren van onderwaterankers bij verdiepings- en versterkingsprojecten in de Rotterdamse haven. Een proef in de Seinehaven toonde aan dat dit een effectieve manier is om een bestaande kade te verdiepen of te versterken. Het is goedkoper, duurzamer, sneller en heeft minder impact op de bedrijfsvoering dan nieuwbouw. Het installeren van onderwaterankers sluit aan bij de visie van het Havenbedrijf Rotterdam om de bedrijfsvoering te verduurzamen.
Heiwerkzaamheden veroorzaken veel lawaai, ook op zee. Dit is schadelijk voor het onderwaterleven. Het bedrijf IQIP test in de Alexiahaven zijn nieuwste heihamer. Deze werkt met waterkracht en is beduidend stiller dan een conventionele heimachine. Als Havenbedrijf Rotterdam willen we een rol spelen om ontwikkelingen met offshore wind op de duurzaamste wijze te faciliteren. Daarmee dragen we bij aan het terugdringen van de negatieve impact op het mariene leven.
Doelgericht digitaliseren met Port Reference Architecture
We werken nauw samen met diverse partners binnen de logistieke keten om de efficiëntie en duurzaamheid te verbeteren. Digitalisering speelt hierbij een belangrijke rol, met systemen, zoals het Port Community System van Portbase, die datadeling tussen marktpartijen faciliteren. Dit helpt bij het optimaliseren van de planning van weg-, spoor- en binnenvaarttransporten.
Onze Port Reference Architecture (PRA) integreert en optimaliseert de digitale en fysieke infrastructuur van de haven. De PRA fungeert als een digitale blauwdruk, waarbij we de lagen ruimte, infrastructuur, transport en logistiek onderscheiden en de relatie hiertussen digitaal in kaart brengen. Digitaliseringsinitiatieven moeten passen binnen de PRA. De waarde die wij aan de haven kunnen bieden, vormt de leidraad voor onze digitale ambitie. Een van de belangrijkste opgaves is het laagdrempelig ontsluiten van data voor onze klanten in het haven- en industriecomplex.
De inzet van slimme informatiesystemen en de uitwisseling van data tussen verschillende ketenpartijen helpen bij een betere bereikbaarheid van de Rotterdamse haven en het verduurzamen van vervoer via de diverse modaliteiten. De PRA biedt richtlijnen voor het optimaliseren van operationele processen binnen de haven.
In de Rotterdamse haven maken we sinds 2024 gebruik van het Geofence-systeem om scheepvaartbewegingen te optimaliseren. Dit systeem maakt deel uit van het 'Just-in-Time'-varen project, dat gericht is op het verbeteren van de efficiëntie van scheepsbewegingen en daarmee het verminderen van CO2-uitstoot. Sinds oktober 2024 ontvangen terminalplanners en scheepsagenten een e-mail zodra een schip een denkbeeldige lijn ('geofence') passeert en de Portpassage Planning Area (PPA) binnenvaart. Deze lijn ligt 240 nautische mijlen rond de Maascenter boei. Bij het passeren krijgt het schip een exacte aankomsttijd, wat helpt wachttijden te verminderen. Het 'Just-in-Time'-varen biedt voordelen voor zowel de ecologische voetafdruk als de operationele kosten. Onderzoek toont aan dat containerschepen hun brandstofverbruik en daarmee CO2-uitstoot met ruim vier procent kunnen verminderen door 'Just-In-Time'-aankomsten.
Innovatie speelt een belangrijke rol in de transitie van het haven- en industriecomplex en zorgt voor vernieuwing. Het Havenbedrijf Rotterdam neemt vaak het voortouw bij het aanjagen en realiseren van initiatieven die onze haven schoner, veiliger en efficiënter maken. Samen met andere partijen creëren en stimuleren we een aantrekkelijk investeringsklimaat voor vernieuwers uit de hele wereld. Een mooi voorbeeld hiervan is mede door ons gefinancierde PortXL. Dit acceleratieprogramma brengt partijen uit de maritieme, energie- en logistieke sectoren samen. Het doel is om samenwerking tussen bedrijven en start- en scale-ups tot stand te brengen om innovatie te versnellen. Voor de negende editie van het Rotterdam Acceleration programma selecteerde PortXL, samen met zijn zakelijke partners en supporters, tien bedrijven die uitdagingen aanpakken op het gebied van energietransitie, veiligheid en circulariteit.
Vivienne de Leeuw, CFO van het Havenbedrijf Rotterdam en bestuursvoorzitter van PortXL:
‘PortXL is belangrijk in het verbinden van start-ups met gevestigde bedrijven, wat leidt tot waardevolle samenwerkingen en innovatieve oplossingen voor de ingewikkelde vraagstukken. De invloed van PortXL gaat verder dan het creëren van economische voordelen; het programma draagt ook bij aan duurzaamheid en technologische vooruitgang binnen de maritieme sector.’
Sterke datapositie Divisie Havenmeester
De Divisie Havenmeester (DHMR) zorgt 24 uur per dag voor orde en veiligheid in de haven van Rotterdam. Hiervoor voert de divisie een aantal publiekrechtelijke taken uit. De bevoegdheden zijn door het Rijk, gemeente Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht aan de Havenmeester overgedragen. DHMR speelt een belangrijke rol in de scheepvaartafhandeling en neemt een sterke datapositie in binnen dit domein. De organisatie is verantwoordelijk voor het veilig en efficiënt begeleiden van de scheepvaart. De medewerkers van DHMR monitoren, informeren en adviseren schepen op afstand, wat hen een schat aan waardevolle informatie oplevert. Deze informatie omvat aankomstmeldingen van schepen, gegevens over gevaarlijke stoffen, incidenten en inspecties. Daarnaast verzamelen ze gegevens over infrastructuur en ruimte & locatie, zoals waterdieptes, weersomstandigheden, ligplaatsen, afmeervoorzieningen en vaarroutes. Dankzij deze uitgebreide datapositie kan DHMR de scheepvaartplanning en Port Call Optimization verder verbeteren. Nauwe samenwerking en datadeling met nautische dienstverleners zijn hierbij essentieel. DHMR maakt de uitwisseling van gegevens mogelijk door samen te werken met andere havenbeheerders en data te standaardiseren, waarbij we de richtlijnen van gegevensbescherming respecteren. Zo gebruiken het Havenbedrijf Rotterdam en het Havenbedrijf Amsterdam gezamenlijk het HaMIS-managementsysteem.
Cameratoezicht is een vast onderdeel van DHMR. Het gebruik van camerabeelden speelt een steeds grotere rol bij de afhandeling van processen. In 2024 groeide het aantal camera’s in het haven- en industriecomplex van 300 naar ruim 330. We onderzoeken hoe cameratoezicht kan bijdragen aan thema-acties zoals varend sjorren en toezicht op ontheffingen voor reparatie. Ook hier werken we samen met de gemeente Rotterdam, de Douane en de Zeehavenpolitie.
Havenbedrijf Antwerpen-Brugge, Havenbedrijf Rotterdam en het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer (GNB) onderzoeken een samenwerking, gericht op een veiligere scheepvaart. De betrokken partijen beheren de Vessel Traffic Service (VTS) en radarsystemen in de Schelderegio en Maasaanloop. Dit systeem zorgt voor een snelle en veilige afhandeling van het scheepvaartverkeer en biedt een actueel verkeersbeeld.
Het onderzoek richt zich op het benutten van technologische mogelijkheden. Door bijvoorbeeld digitalisering verbetert de communicatie tussen schepen en wal en ontstaat een completer beeld van het scheepvaartverkeer. De partijen bundelen hun krachten om deze en andere technologische ontwikkelingen te verkennen en kennis te delen, wat bijdraagt aan een veilige, efficiënte en duurzame scheepvaart.
Bereikbaar over water, weg, spoor en via buisleidingen
Alle (digitale) inspanningen leiden tot een goede bereikbaarheid van het Rotterdamse haven- en industriecomplex via binnenvaart, weg, spoor en via buisleidingen.
Water
De waterinfrastructuur van de haven is essentieel voor de afhandeling van zowel zee- als binnenvaart. De haven heeft een maximale waterdiepte van 24 meter, waardoor het toegankelijk is voor de grootste diepstekende schepen ter wereld. In 2024 deden 27.617 zeeschepen en 91.356 binnenvaartschepen de haven aan.
Uitbreiding en verbetering ligplaatsen
Voor binnenvaartschippers komt het voor dat bijvoorbeeld een terminalkade nog niet beschikbaar is. Dan is het handig om in de haven te kunnen wachten. Wij faciliteren dit door het aanbieden van openbare ligplaatsen. In 2024 renoveerden en moderniseerden we een aantal ligplaatsen aan een van de pieren in de Waalhaven. Naast walstroomkasten met groter vermogen, zijn ze nu ook uitgerust met zogenoemde pianotrappen die zorgen voor een veilige afstap. In 2024 rondden we ook de eerste fase van de renovatie van de Rozenburgsesluis af.
In 2024 startten we met de herinrichting en verdieping van de Scheurhaven op de Landtong Rozenburg. Dit project moderniseert de haven voor efficiënter gebruik door maritieme dienstverleners. De huidige ligplaatsen voor sleepboten zijn verouderd en de haven is te smal en ondiep voor grotere sleepboten. Een nieuwe damwand van 300 meter creëert een diepgang van negen meter. We vernieuwen de pontons voor sleepboten en voorzien ze van walstroom, wat we tijdens de bouwfase al gebruiken om elektrisch materieel op te laden. Dit vermindert de CO2-uitstoot.
Schepen sneller klaar
Nextlogic is de integrale planning voor de afhandeling van containerbinnenvaart in de haven van Rotterdam. Dit systeem optimaliseert de planning, wat zorgt voor meer rust, hogere betrouwbaarheid, kortere havenverblijftijd en lagere emissies. Terminals benutten hun kades en kranen optimaal, terwijl bargeoperators minder tijd kwijt zijn aan planning. Deelnemende binnenvaartschepen zijn mede hierdoor sneller klaar.
Uitrol walstroom
Om de uitstoot en geluidhinder te verminderen is in 2024 een programma-aanpak gestart om de kwaliteit van walstroomvoorzieningen voor de binnenvaart te verbeteren en uit te breiden naar alle openbare ligplaatsen. Hiervoor werken we nauw samen met de gebruikers. Meer over walstroom leest u hier.
Robuuste vaarwegcorridors
Omdat binnenvaart zorgt voor een groot deel van het achterlandvervoer van en naar Rotterdam zijn betrouwbare vaarwegen van groot belang. In de overleggen binnen de MIRT-programma’s voor de goederenvervoercorridors Oost-Zuidoost en Zuid is besloten dat onder meer dat de sluizen in Brabant en Limburg tot en met 2029 ook in het weekend in bedrijf blijven. Met elkaar onderzoeken we ook hoe we door middel van zero emissie shuttle diensten meer lading van de weg naar het water kunnen verschuiven.
Weg
De weginfrastructuur speelt een vitale rol in de doorvoer van goederen van en naar de haven. De groei van e-commerce en distributiecentra maakt de bereikbaarheid van de haven en het achterland steeds belangrijker.
In december 2024 tekenden de belangrijkste betrokken partijen in de Rotterdamse haven een intentieverklaring om samen te werken aan duurzaam en efficiënt containerwegvervoer. Dit initiatief, het ‘Sectoroverleg containerwegvervoer’, richt zich op het verbeteren van doorstroming, veiligheid en verduurzaming van het wegvervoer om de concurrentiepositie van de haven te versterken. Het overleg kent zes strategische speerpunten: het spreiden van het wegvervoer buiten piekuren, het ontwikkelen van een dynamische havenplanning, streven naar zero-emission containerwegvervoer, het verbeteren van de beladingsgraad van vrachtwagens, het bouwen van een Vertrouwensketen voor veilige havenlogistiek en het streven naar zero incidents in 2025. De focus ligt op het verbeteren van het wegproduct in de Rotterdamse haven. Echter, alle partijen streven een dynamische en duurzame verdeling van het vervoer over alle modaliteiten (weg, spoor, binnenvaart) na. Door deze gezamenlijke aanpak willen betrokkenen de verwachte groei van het wegvervoer efficiënt opvangen en een goede bediening van het achterland garanderen.
De bereikbaarheid van de haven staat onder druk door het toenemend aantal inwoners van de zuidelijke randstad en een groot aantal ingrijpende onderhoudsprojecten van grote wegbeheerders in de regio. We werken samen met onze regiopartners in Zuid-Holland Bereikbaar om de hinder hiervan waar mogelijk te beperken en een mobiliteitstransitie in het woon-werkverkeer te stimuleren. Nadat wij het initiatief namen om een busverbinding door de nieuwe Maas-Deltatunnel te realiseren, besloten de regiopartijen samen om direct vanaf de opening (eind 2024) een nieuwe buslijn in te stellen.
Begin 2024 openden we een laadplein op de truckparking Anthonie Bodaanweg in de Waalhaven. Dit past in onze strategie om de transitie naar emissieloos vrachtvervoer te stimuleren.
Spoor
Het spoorwegnetwerk is een essentieel onderdeel van de multimodale transportstrategie van de haven. De spoor-modaliteit is vooral van belangrijke strategische waarde voor de langere afstanden en verzorgingsgebieden die minder goed bereikbaar zijn voor de binnenvaart. Het biedt een duurzaam alternatief voor wegvervoer en helpt de congestie op de wegen te verminderen.
Duurzamer vervoer per spoor
Wij streven naar een optimale verbinding via alle modaliteiten en stimuleren meer vervoer via binnenvaart en spoor in plaats van via de weg (modal shift). Het terugdringen van de CO2-uitstoot speelt daarbij een belangrijke rol. Samen met overheden en het bedrijfsleven in de haven willen we het aandeel van het spoor in het Europese goederenvervoer verder laten groeien. Daaraan levert de subsidieregeling stimulering modal shift van weg naar water of van weg naar spoor 2023–2026 een belangrijke bijdrage.
De havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam maken gebruik van de commerciële Dam2Dam shuttle en voegden deze toe aan het netwerk van Joint Corridors Off-Road. Deze nieuwe treinservice biedt een efficiënte en duurzame oplossing voor containertransport tussen beide havens. De goederentrein vervangt rond de 100 TEU per rit, wat zorgt voor minder verkeersdrukte en een aanzienlijke vermindering van CO2-uitstoot. De trein rijdt acht keer per week op vaste tijden. Deze verschuiving van wegtransport naar spoorvervoer is een belangrijke stap richting duurzamer goederenvervoer. Verladers kunnen subsidie aanvragen om hun vracht van de weg naar het spoor te verplaatsen. Met de slogan ‘Skip the lane, ship by train’ roepen beide havenbedrijven de logistieke sector op om deel uit te maken van deze beweging.
In 2024 stemden onze Raad van Commissarissen en aandeelhouders in met de investering van de bouw van de eerste bundel van zes sporen van het nieuwe emplacement Maasvlakte-Zuid. Deze uitbreiding van de opstelcapaciteit van treinen op de Maasvlakte is nodig om de verwachte groei van het spoorvolume op de Maasvlakte in goede banen te leiden. Wanneer het nodig is, kan het emplacement verder uitbouwen tot in totaal vier bundels van zes sporen. Wij zijn verantwoordelijk voor bundel één en twee; het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor bundel drie en vier.
Kabels en pijpleidingen
De infrastructuur van kabels en pijpleidingen vormt de ruggengraat van de energie- en industriële sectoren in de haven. Deze modaliteit zorgt voor veilig en efficiënt transport van elektriciteit, data, vloeistoffen en gassen. In het afgelopen jaar investeerden we aanzienlijk in de uitbreiding en het onderhoud van deze infrastructuren.
