3.5.1 Ondermijnende criminaliteit

Ondermijnende criminaliteit betreft ernstige, georganiseerde misdaad waarbij criminelen legitieme bedrijven en dienstverleners inzetten voor hun illegale activiteiten. Hierdoor raken de criminele onderwereld en de legale bovenwereld met elkaar verweven. Dit is in toenemende mate een probleem voor de Rotterdamse haven. Criminelen benaderen bedrijven en hun medewerkers om informatie en toegang tot terreinen te krijgen. Het ronselen en omkopen van deze havenmedewerkers gaat vaak gepaard met intimidatie.

We hebben geen formele juridische verplichting (de Havenmeester heeft toezichthoudende taken in het kader van de havenbeveiligingswet) maar voelen een maatschappelijke verantwoordelijkheid om samen met onze partners zoals FIOD, Openbaar Ministerie, Deltalinqs, Douane en het ministerie van Justitie en Veiligheid dit tegen te gaan. Ondermijnende criminaliteit staat hoog op onze agenda; we willen dit niet in onze haven. Het doel van het Havenbedrijf Rotterdam is ‘het zo moeilijk mogelijk maken om de Rotterdamse haven te misbruiken voor druggerelateerde en ondermijnende criminaliteit en onze assets te beschermen’. Het beschreven beleid en de activiteiten vloeien voort uit onze ondernemingsstrategie en vinden hun besluitvorming in onze governancestructuur.

Effecten, risico’s en kansen

Met behulp van de dubbele materialiteitsanalyse brachten we de effecten, risico’s en kansen voor dit thema in beeld. Ondermijnende criminaliteit speelt een rol binnen het haven- en industriecomplex en heeft een impact op mensen- en arbeidsrechten. De illegale activiteiten hebben gevolgen voor het imago en het draagvlak van de Rotterdamse haven. Dit thema is voor ons zowel qua effect als financieel belangrijk.

Thema	Definitie	Impact	Risico's	Kansen
Ondermij- nende criminaliteit	Het bestrijden van illegale activiteiten in het HIC.	Het verminderde gevoel van veiligheid door het optreden van criminaliteit vormt een gevaar voor de borging van mensen- en arbeidsrechten.	Het verslechterde imago van de Rotterdamse haven kan effect hebben op het draagvlak van de haven in de maatschappij en op de aantrekkelijkheid van de Rotterdamse haven als arbeidsplaats en vestigingsplaats.	Door samenwerking te zoeken bij partners in de vertrouwensketen kunnen we de risico's mitigeren. De slimme innovatiesystemen die voortkomen uit het bestrijden van criminaliteit stimuleert de aantrekkelijkheid van Rotterdam als doorvoerhaven.

Beleid

Als Havenbedrijf Rotterdam zijn wij onder andere verantwoordelijk voor de inrichting en het beheer van de havenassets, het contracteren van nieuwe klanten en het uitgeven van terreinen. Om de drugscriminaliteit in de haven moeilijker te maken, willen wij barrières creëren die de haven onaantrekkelijk maken voor drugscriminaliteit.

Werknemers in de haven kunnen ongewild in aanraking komen met criminaliteit. Bijvoorbeeld door getuige te zijn van criminele activiteiten, door benaderd te worden om informatie te verstrekken of om andere diensten te verrichten en zo criminelen te helpen. Voor criminelen die de haven misbruiken voor drugssmokkel is hulp van binnenuit onmisbaar. Het meeste risico lopen de medewerkers die publiek zichtbaar zijn, zowel fysiek als digitaal.

We informeren onze collega’s over het herkennen en melden van criminele activiteiten in de haven, bijvoorbeeld via onze intranetpagina. Als een collega een verdacht verzoek krijgt dat mogelijk met criminele activiteiten te maken heeft, kan hij of zij dit op verschillende manieren melden. Bijvoorbeeld bij de leidinggevende of bij de interne en externe vertrouwenspersoon. De richtlijn vertrouwenspersoon is opgenomen in onze bedrijfscode. Bij een vermoeden van integriteitsschending of misstand binnen het Havenbedrijf Rotterdam kan op verschillende manieren melding worden gemaakt. Daarover leest u meer in het hoofdstuk over de klokkenluidersregeling.

Activiteiten

We werken samen met de gemeente Rotterdam, Zeehavenpolitie, Openbaar Ministerie en Douane om smokkel en bijbehorende bedreigingen en logistieke verstoring tegen te gaan. Wij zijn onder andere verantwoordelijk voor de inrichting en het beheer van de havenassets, het contracteren van nieuwe klanten en het uitgeven van terreinen. Om de drugscriminaliteit in de haven moeilijker te maken, creëren wij barrières die de haven onaantrekkelijk maken voor drugscriminaliteit.

Barrières in de haven
Virtueel hek Door het installeren van ruim 300 slimme camera’s op strategische posities draagt het zogenoemde 'virtueel hek' bij aan een scherper toezicht, hogere pakkans van criminelen en betere bewijslast. Met intelligente software herkent het systeem illegale patronen vroegtijdig en krijgen centralisten in de meldkamer van Douane en Politie hier melding van. Ook de divisie Havenmeester gebruikt het systeem om toezicht te houden op het water. In 2024 nam het aantal camera’s verder toe.		Security by design Bij nog in te richten bedrijfsterreinen die risico lopen toetsen we de fysieke veiligheid en stellen we als het nodig is extra eisen aan de beveiliging.		Samenwerken We organiseren en faciliteren overleggen tussen bedrijven uit risicosectoren in de haven en de publieke partners zoals de Douane, Politie en de gemeente Rotterdam. Deze kennisplatforms zijn er om informatie uit te wisselen, best practices te bespreken en de laatste ontwikkelingen op het gebied van ondermijning en de bestrijding ervan te delen.		Vertrouwensketen Sinds 1 april 2024 worden in de Rotterdamse haven haven deepsea containers uit Latijns-Amerika veilig en betrouwbaar vrijgegeven via de Vertrouwensketen. De Vertrouwensketen verbetert de veiligheid en bestrijdt criminaliteit in de haven doordat alleen geautoriseerde partijen een container kunnen afhalen. In juli volgden de containerladingen uit Noord-Amerika en in oktober de containerladingen uit Afrika, het Midden-Oosten, India en Pakistan. Uiteindelijk gaat de Vertrouwensketen gelden voor alle in Rotterdam binnenkomende deepsea-containers.

Rijkshavenmeester René de Vries: ‘In de haven van Rotterdam zijn in 2024 vele honderdduizenden importcontainers veilig en betrouwbaar digitaal vrijgegeven via de 'Vertrouwensketen'. Rederijen verstrekken voor deze containers pincodes die niet fraudegevoelig zijn. Sinds 1 april geldt deze werkwijze voor alle importcontainers uit Latijns-Amerika, sinds 1 juli voor Noord-Amerika en vanaf 1 oktober 2024 voor lading uit Afrika, het Midden-Oosten, India en Pakistan. Uiteindelijk gaan alle deepsea-importcontainers in de Rotterdamse haven via de Vertrouwensketen lopen. De rederij, verlader, expediteur en vervoerder geven elkaar digitaal het recht door voor het ophalen van een container, waardoor een gesloten logistieke keten ontstaat met enkel geautoriseerde partijen. Bedrijfsleven en overheden werken samen om de havenlogistiek digitaal weerbaarder te maken.’

Screenen medewerkers
Screening In 2023 besloten we om bij de werving en selectie van nieuwe medewerkers een standaard screening uit te voeren die uitgebreider is dan het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Vanaf 2024 checken we ook identiteit, diploma’s en referenties. Daarnaast moeten medewerkers een integriteitsverklaring ondertekenen. Voor nieuwe medewerkers in functies met een hoog veiligheidsrisico, zoals managers, geldt daarnaast een aanvullende screening die naar de aard van de functie kan variëren. Screening gaat ook gelden voor externe medewerkers.		Uitvoering en resultaat We besteden deze screeningsonderzoeken uit aan een gespecialiseerde partij. Daarmee waarborgen we de privacy en zorgen we dat de screening integer gebeurt. Wanneer het Havenbedrijf Rotterdam geen screeningsuitslag ontvangt, bijvoorbeeld bij weigering van screening, kan dat betekenen dat de nieuwe medewerker niet in dienst komt, of dat de bestaande collega geen toegang meer krijgt tot bepaalde systemen of bepaalde taken niet meer mag uitvoeren.

Doelstelling

Materieel thema	(Kritische) Prestatie Indicatoren	Doelstelling 2024	Realisatie 2024	Realisatie 2023	Realisatie 2022
Ondermijnende criminaliteit	Verhogen van awareness	8	7,9	-	-

Het programma ‘ondermijnende criminaliteit’ richt zich voornamelijk op harde schendingen van de veiligheid in de haven door drugssmokkel, mensensmokkel, fraude en corruptie. Het verhogen van bewustwording hebben we door onze ketenpartners in de Uitvoeringsagenda met een cijfer laten beoordelen door de vraag te stellen ‘Hoe succesvol is het Havenbedrijf Rotterdam geweest in het verhogen van de awareness van ondermijning in het huidige jaar?'. Zes van de tien deelnemers (gemeente Rotterdam, Deltalinqs, Openbaar Ministerie, Zeehavenpolitie, Politie, Douane, Havenbedrijf Rotterdam, DHMR, FIOD, RIEC, Belastingdienst) van de Uitvoeringsagenda reageerden op onze uitvraag. Ons doel is een beoordeling met een 8. De deelnemers beoordeelden ons met een 7,9 en daarmee haalden we de doelstelling net niet. We steken veel energie in bewustwording, maar een score van 8 of hoger is lastig te halen, omdat de problematiek ernstig is en ons handelen niet zal leiden tot het in zijn geheel oplossen van de drugsproblematiek.

Het cijfer van 2024 kunnen we niet vergelijken met het cijfer van 2023 door een verandering van de rekenmethode. In 2023 bestond de KPI uit twee delen, namelijk het verhogen van de awareness en verbeteren toezicht. Het doel was een groen stoplicht. Het project 'verbeteren toezicht' is afgerond en meten we niet meer. De berekening van het verhogen van de awareness wijzigde. In 2023 hanteerden we de eNPS methode. Bij een score van nul of hoger was het stoplicht groen. Het doel haalden we niet in 2023 door het niet halen van de KPI 'verbeteren toezicht'; daarom rapporteerden we in 2023 een oranje stoplicht.

Vooruitblik

We zijn trots op de uitstekende faciliteiten en de natuurlijke voordelen van de Rotterdamse haven. Helaas maken ook criminelen hier dankbaar gebruik van. Alhoewel we de doorvoer van drugs in de haven nooit helemaal kunnen uitbannen, blijven we wel samenwerken met de partners in de uitvoeringsagenda om deze smokkel en bijbehorende bedreigingen en logistieke verstoring tegen te gaan. Dat is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid én het is in het belang van de integriteit, de veiligheid en de concurrentiepositie van de haven.

Ook in de komende jaren blijven we investeren in het verder optimaliseren van de algoritmes om zo de kans op ondermijning te verkleinen.