2.2 Trends en toekomst

Belangrijke trends en ontwikkelingen hebben invloed op de wereld om ons heen en daarmee op de toekomst van het Rotterdamse haven- en industriecomplex.

Geopolitiek en wereldeconomie

We hebben te maken met toegenomen geopolitieke spanningen in de wereld en hogere energieprijzen. Oorzaken zijn de voortdurende Russisch-Oekraïense oorlog, het conflict in het Midden-Oosten en de spanning en economische rivaliteit tussen de Verenigde Staten en China. Er is ook sprake van schaarste op de grondstoffenmarkt. Dit heeft onder andere invloed op onze bouwprojecten. Hier spelen wij op in door materialen tijdig te bestellen en voortdurend te overleggen met onze toeleveranciers.

Milieu en maatschappij

Versterkte inzet op energiebesparing en versnelde invoering van duurzame energie stelt Europa mogelijk in staat om in 2030 de netto-uitstoot van broeikasgassen met ten minste 55% te hebben verminderd ten opzichte van 1990.

Nederlandse en Europese plannen die concreet genoeg zijn om het effect te kunnen meten, zorgen voor 4% extra emissiereductie ten opzichte van de raming van 2022. Zo is een reductie van 46% tot 57% mogelijk. Maar om de bovenkant van deze bandbreedte te halen, moet alles meezitten. In de haven van Rotterdam werken we met tal van projecten binnen de energietransitie volop mee aan het halen van deze reductie.

In december werd in Dubai het COP28 gehouden. Uitkomst was een akkoord over onder andere het verdrievoudigen van de hernieuwbare mondiale energiecapaciteit en het op termijn stoppen met fossiele brandstoffen.

Het gebrek aan stikstofruimte belemmert de voortgang van de (energietransitie)projecten in de haven.

Het vinden van geschikte werknemers in de haven blijft een lastig vraagstuk. De kloof tussen personeelsbestand en gevraagde vaardigheden blijft groot. Samen met partners uit overheid, bedrijfsleven en onderwijs werken we aan oplossingen. U leest er hier meer over.

Technologie en logistieke ketens

De nog steeds groeiende afhankelijkheid van digitale systemen zorgt ervoor dat de impact van cybercriminaliteit toeneemt. Om goed te kunnen functioneren, is weerbaarheid van de samenleving tegen digitale dreiging cruciaal. U leest er hier meer over.

De maritieme logistiek ontwikkelt zich mondiaal richting de platformeconomie. Ook het Havenbedrijf Rotterdam maakt al langer gebruik van digitale platformen in zijn dienstverlening. Een voorbeeld is Portbase als port community systeem voor datadeling en het digitaliseren van voorheen papieren transacties in het Rotterdamse havengebied. Nederland loopt van origine voorop in digitale adoptie, wat Rotterdam een sterke uitgangspositie geeft om als internationale haven en vestigingsplaats aantrekkelijk te blijven.

Scenario’s geven richting

Met het ontwikkelen van vier toekomstscenario’s geeft het Havenbedrijf Rotterdam invulling aan mogelijke wereldbeelden voor 2050. Centraal staat de vraag hoe veranderingen in geopolitiek, economie, maatschappij en technologie van invloed zijn op het haven- en industriecomplex en de omvang en samenstelling van goederenstromen door Noordwest-Europa. Elk scenario voor 2050 geeft het haven- en industriecomplex een andere vingerafdruk dan nu.

Connected deep green: Mondiale samenwerking met versnelling op digitale transparantie in de logistieke ketens en inzet op wereldwijde doelstellingen tegen klimaatverandering, zou moeten resulteren in een wereldwijde CO₂-neutraliteit in 2050, hoge economische groei en een maximale temperatuurstijging van 1,5 graad deze eeuw.
Regional well-being: Vanuit een gezamenlijk streven naar transitie ontstaat begin 2030 door het ontbreken van voldoende mondiaal vertrouwen, een kanteling naar een regionale focus op een schone en gezonde leefomgeving, privacy en welzijn. Dit resulteert in een verslechterend vestigingsklimaat voor de basisindustrie in Noordwest-Europa en een gematigde economische groei. Dit zou moeten resulteren in een wereldwijde CO₂-neutraliteit in 2070.
Wake-up call: Na een decennium met een stabiele mondiale geopolitieke situatie en de focus op efficiëntie en financiële welvaart, ontstaan toenemende zorgen over de extreme negatieve effecten van klimaatverandering. Dit zorgt voor een wake-up call met een snelle en late transitie naar duurzame energie, een strategisch sterk EU-beleid en een gematigde economische groei. Dit zou moeten resulteren in een wereldwijde CO₂-neutraliteit in 2070.
Protective markets: Een wereld met wantrouwen tussen machtsblokken, wereldwijd geopolitieke spanningen en suboptimale integratie in logistieke ketens. Er zijn concurrerende economische belangen in een gefragmenteerde wereld met focus op zelfvoorziening, financiële welvaart, veerkracht en verdediging. Geen wereldwijde CO₂-neutraliteit voor 2100 en lage economische groei.

Transitierisico's en -kansen

Transitierisico's, als gevolg van de overgang naar een emissiearme economie, kunnen een effect hebben op emissie-intensieve of -afhankelijke activiteiten in de haven voor de lange termijn. Met name:

Door strenger beleid kunnen bepaalde grond- of brandstoffen schaars of verboden worden;
Het draagvlak voor bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriecomplex kan worden beïnvloed door veranderende consumentenvoorkeuren.

Om hier meer zicht op te krijgen, berekende een extern bureau de financiële impact van transitierisico’s op ons bedrijfsmodel voor 2030. Hierin zijn de twee extreme scenario’s, ‘Connected Deep Green’ en ‘Protective Markets’ genomen, met aannames van respectievelijk 'maximaal 1,5 °C-beleid' (meer transitierisico's) en 'minimaal 2,5 °C-beleid' (minder transitierisico's).

De hoofdconclusie van het onderzoek is dat ons bedrijfsmodel tot 2030 veerkrachtig blijft tegen transitierisico’s. Onder transitierisico’s vallen beleidsrisico’s, technologische risico’s, marktrisico’s en reputatierisico’s. Waar de overslag in fossiele ladingstromen kan afnemen, blijven onze inkomsten stabiel door erfpachtcontracten met een lange resterende looptijd en prijselasticiteit. Er ontstaan ook kansen voor de overslag van nieuwe ladingstromen, zoals waterstof.

Voor 2050 is het daarom essentieel dat het Rotterdamse haven- en industriecomplex de aan- en doorvoer van fossiele brandstoffen afschaalt en die van hernieuwbare energiedragers opvoert. Het Havenbedrijf Rotterdam wil de haven in lijn brengen met de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. De overgang naar een nieuwe, meer duurzame economie zorgt voor nieuwe grondstoffen, brandstoffen en energiedragers, inclusief nieuwe ladingstromen. Wij zien deze transitie daarom ook als kans voor het Rotterdamse haven- en industriecomplex. Initiatieven die de emissies van de bedrijven in de haven verminderen, bespreken we in het hoofdstuk ‘Voortvarend werken aan de energietransitie’. Hiermee kan de haven zijn positie als energiehub van Noordwest-Europa bestendigen en blijvend relevant zijn voor Nederland.

We identificeren het niet slagen van de energietransitie als groot risico (u leest er meer over in de paragraaf ‘Risicomanagement’). We beperken de risico’s door scherp te blijven op de verwachtingen van buitenaf. Via de lobbymonitor monitort de Algemene directie allerlei wet- en regelgeving. Ook houden we goed zicht op de mening van stakeholders, essentieel voor de license to operate van bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriecomplex. Op die manier richten we het Rotterdamse haven- en industriecomplex toekomstbestendig in. Daarbij hebben we ook aandacht voor de beschikbaarheid van fysieke ruimte en milieuruimte. U leest er hier meer over.

Het onderwerp energietransitie is onderdeel van ons portfoliomanagement, waarmee we besluiten over de intake van nieuwe kansen, prioriteitstelling binnen het opportunity portfolio en het toewijzen van benodigde mensen en middelen. We hanteren voor dit doel een interne CO₂-prijs van 100 euro per ton CO₂ voor onze eigen emissies. We experimenteren met het gebruik voor projecten in het Rotterdamse haven- en industriecomplex. Met onze projectmanagement-aanpak borgen we dat we de geselecteerde projecten volgens plan uitvoeren. Portfolio-overstijgend bewaakt het Directieteam dat we onze ondernemingsstrategie realiseren en toekomstbestendige keuzes maken. Een belangrijk instrument hierbij is de jaarlijks gerapporteerde strategie-KPI ‘CO₂ in het haven- en industriecomplex’.