Mensenrechten en arbeidsrechten

Wij respecteren en ondersteunen mensenrechten en doen er alles aan om geen aandeel te hebben in het schaden van mensenrechten. In 2022 lieten wij een extern bureau onderzoek doen naar risico’s op mensenrechtenschendingen, waarin rekening is gehouden met risico’s in bepaalde geografische gebieden. De start van dit ‘Human Rights Due Diligence’ (HRDD)-proces markeerde de basis voor het opstellen van ons mensenrechtenbeleid.

In het mensenrechtenbeleid is opgenomen dat wij ons gedragen in lijn met de ‘International Bill of Human Rights’, de ‘ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work’, de ‘OECD Guidelines on Multinational Enterprises en de ‘UN Guiding Principles for Business and Human Rights’. Het beleid is van toepassing op alle medewerkers en leidinggevenden - inclusief parttime en ingehuurde medewerkers - van het Havenbedrijf Rotterdam, ook in het buitenland. Het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal om ervoor te zorgen dat we in overeenstemming met het mensenrechtenbeleid handelen. Trainingen en voorlichtingsbijeenkomsten helpen hierbij.

Bij afdelingen waar we opvallende risico’s op mensenrechtenschendingen constateren (u vindt deze hier), zijn de afdelingshoofden verantwoordelijk. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor medewerkers. De programmamanager CSR en riskmanager ondersteunen deze afdelingshoofden. Issues die zich voordoen, bespreekt het management van de desbetreffende afdeling. Afhankelijk van de aard van het issue ontvangt de Algemene directie hierover informatie.

Periodiek beoordelen we de opvallende mensenrechtenrisico’s en waar nodig stellen we bij. In 2023 voerde het externe bureau een korte beoordeling op ons HRDD-proces uit. De hoofdconclusie is dat het Havenbedrijf Rotterdam stappen heeft gemaakt, zowel bedrijfsbreed als in afdelingen met de hoogste risico's. In 2023 is het onderwerp 'mensenrechten' verder verankerd. Er is gecommuniceerd over ons mensenrechtenbeleid en er is aandacht voor nieuwe risico's door activiteiten in nieuwe markten, zoals de waterstofmarkt. Het onderwerp is tevens ingebed in het risicolandschap. Tegelijkertijd concludeerde het externe bureau dat er ruimte is voor verbetering in de vorm van verdere inbedding van het HRDD-proces. Een van de aanbevelingen is om de komende jaren aanvullend in het jaarverslag op te nemen hoe salient issues zijn bepaald en hoe we de opgestelde mitigerende maatregelen per afdeling of thema monitoren.

Mensenrechten en arbeidsrechten bij onze eigen activiteiten

Vanuit verschillende processen in onze organisatie borgen wij arbeidsrechten. In onze cao staan zaken over de arbeidsrechten van onze medewerkers op het gebied van werkomstandigheden, eerlijke beloning, rechtvaardige levensstandaarden, gelijkheid, collectieve onderhandeling en voorzieningen bij arbeidsongeschiktheid. Daarnaast hebben wij een arbeidsveiligheidsbeleid, privacybeleid en diversiteits- en inclusiviteitsbeleid.

Uit de HRDD blijkt dat wij een verhoogd risico hebben op (het bijdragen aan) mensenrechtenschendingen bij onze internationale diensten of investeringen, zoals bij onze samenwerkingen in Brazilië en Oman. Hierop is het beleid aangescherpt. Bij het aangaan van nieuwe relaties in het buitenland is een Due Diligence check nodig, afhankelijk van de aard van het werk: consulting, digitale oplossingen en joint ventures. We hebben ook het risico op corruptie- of mensenrechtenschendingen voor buitenlandse deelnemingen expliciet onderdeel gemaakt van ons toprisicolandschap (u leest hier meer over onze toprisico’s), waarmee we de Algemene directie halfjaarlijks informeren over de voortgang.

Bij het vermoeden van een misstand, ongewenst gedrag of niet integer handelen, kunnen medewerkers en derden dit op diverse manieren melden (zie onze klokkenluidersregeling). We ondernemen actie die passend is bij de situatie en mate van betrokkenheid bij eventuele schendingen van mensenrechten. Hierbij kunnen we zelf actie ondernemen om schendingen te herstellen, of onze invloed uitoefenen om bij te dragen aan het herstellen van de situatie.

Mensenrechten en arbeidsrechten in de keten

Samen met opdrachtnemers en leveranciers bouwen we het haven- en industriecomplex uit tot een aantrekkelijke locatie als vestigingsplaats voor bedrijven en als overslagplek voor logistieke partijen. Zij ontwikkelen de haven op hun beurt verder en zo groeit de haven door tot een duurzame, moderne en slimme haven. Vanuit onze rol hebben wij invloed op meerdere niveaus in de voor ons relevante (waarde)ketens. Onze invloed is het grootst bij onze contractuele relaties (aanbestedingspartners en klanten) en kleiner bij hun relaties. Dit samenspel van invloed schept de kaders voor ons handelen om het risico van schending van mensenrechten en arbeidsrechten te verkleinen of te herstellen.

Leveranciers

Bij selectie van aannemers verwachten wij eenzelfde houding ten opzichte van arbeidsrechten en mensenrechten. Vanuit de HRDD identificeerden we de belangrijkste risico’s op mensenrechtenschendingen bij onze inkoopactiviteiten. Het risico op corruptie- of mensenrechtenschendingen voor inkoopactiviteiten is daarom expliciet onderdeel van ons toprisicolandschap. In 2023 stelden we een ‘Supplier Code of Conduct’ op, waarin het respecteren en ondersteunen van internationaal uitgeroepen (mensen)rechten centraal staat. We gaven ook expliciet aan wat wij van onze relaties verwachten. Om arbeidsomstandigheden te waarborgen, vragen wij standaard naar een VCA (Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers) en we behouden ons het recht voor op controle. 

Klanten

In onze bedrijfscode staat dat wij zakendoen met partijen die op een maatschappelijk verantwoorde wijze opereren en zich niet schuldig maken aan misstanden zoals corruptie, milieu- of veiligheidsdelicten, kinderarbeid of schending van mensenrechten. De CO₂-emissies gepaard met activiteiten in het Rotterdamse haven- en industriecomplex worden in verband gebracht met de mensenrechtenschending van het recht op leven. U leest hier meer over onze inspanningen om dit te beperken. Werknemers moeten in veilige en gezonde omstandigheden werken. Daarom is veiligheid in het Rotterdamse haven- en industriecomplex een topprioriteit. Ondermijnende criminaliteit kan zorgen voor onveilige arbeidsomstandigheden. Aan het tegengaan hiervan werken we op verschillende manieren. U leest er hier meer over.

Klanten van klanten: de Rotterdamse haven als spil in de wereldwijde logistieke transportketen

De Rotterdamse haven is een belangrijke spil in wereldwijde logistieke transportketens. Onze klanten - gevestigde bedrijven en zeevaart - maken deel uit van deze logistieke transportketens. Als havenbeheerder hebben we beperkt invloed op de ladingstromen. De in- en doorvoer van grondstoffen en het toepassen ervan in productieprocessen verloopt in de haven veilig, efficiënt en met steeds schonere milieutechnieken. In win- of productiegebieden van grondstoffen elders, of in de transportketens van en naar de haven, kunnen omstandigheden voor mens, milieu en natuur ondermaats zijn. De samenleving reageert steeds kritischer op de herkomst van goederen en spreekt ons daar in toenemende mate op aan. We delen het gevoel van urgentie voor schone en veilige handel en zien de noodzaak om de negatieve maatschappelijke impact van producten die onze haven passeren, te verminderen.

Acties tegen kolen

Een veelbesproken onderwerp is de invoer van kolen uit Colombia. In april 2023 is een officiële melding gemaakt van een mogelijke schending van de OESO-richtlijnen door verschillende bedrijven in de Rotterdamse en Amsterdamse havens, waaronder het Havenbedrijf Rotterdam. Deze melding beschrijft dat bedrijven en havens hebben bijgedragen aan ernstige negatieve gevolgen voor de mensenrechten in Colombia door herhaalde aankopen en verwerking van steenkool, afkomstig van twee Colombiaanse mijnbouwbedrijven. Deze bedrijven zijn in verband gebracht met de gewelddadige verdrijving van 59.000 personen uit boerengemeenschappen in het kolenmijngebied Cesar in de periode tussen 1996 en 2006. Volgens de melding is de afgelopen jaren, ondanks het kolenconvenant, geen wezenlijke bijdrage geleverd aan een oplossing voor de slachtoffers.

Ook is er kritiek op de arbeidsomstandigheden en milieueffecten van steenkoolwinning, die tot acties leiden van organisaties als Extinction Rebellion en Kappen met Kolen. Zij protesteerden in 2023 meerdere keren voor het World Port Center (hoofdkantoor van het Havenbedrijf Rotterdam) en in de haven tegen de invoer of overslag van deze kolen.

Steenkolen worden niet door ons als havenbedrijf, maar door klanten van onze klanten ingevoerd. Toch zien wij hier onze verantwoordelijkheid en gaan we actief met deze organisaties in gesprek om gezamenlijk tot een oplossing te komen. Ook zullen we medewerking verlenen aan de behandeling van de melding door het Nationaal Contactpunt OESO.

Andere voorbeelden van situaties waarvoor het Havenbedrijf Rotterdam geacht wordt verantwoordelijkheid te nemen zijn:

• In april werden acht vreemdelingen aangetroffen in de Europoort. Ze zaten verstopt in een trailer met kolen. De chauffeur is aangehouden voor mensensmokkel. Mensensmokkel is een onderdeel van ondermijnende criminaliteit; onder meer hierom neemt het Havenbedrijf Rotterdam maatregelen om de beveiliging van locaties te verbeteren.

• Tijdens de Wereldhavendagen demonstreerde Extinction Rebellion. De organisatie vroeg aandacht voor vervuiling in en rond de haven. Versnelling van de energie- en grondstoffentransitie is een speerpunt van het Havenbedrijf Rotterdam. Vanuit onze rol als gebiedsbeheerder zijn we voortdurend op zoek naar mogelijkheden om verduurzaming te versnellen en belemmeringen weg te nemen.